Waar geleefd wordt, wordt geleden…

Woensdag 2 maart 2022

Heeft het lijden zin of is het op zichzelf zinloos en kan je het alleen betekenis geven? Moeten we leren leven met het lijden of misschien wel het leven leren door het lijden? En waar komt het lijden vandaan? Is het toeval of lotsbestemming?

In de jaren tachtig schreef een Amerikaanse rabbijn Harold Kushner het boek Als het kwaad goede mensen treft. Kushner beweerde dat de Eeuwige het lijden niet wil maar mee-lijdt. Toen was dat een revolutionaire gedachte. Het boek werd een bestseller. Sindsdien houden meer psychiaters dan theologen zich bezig met de vraag naar de zin van het lijden. Zo zegt de Belgische psychiater Dirk de Wachter dat onze westerse samenleving de illusie creëert dat er geen lijden is. En dat is niet goed, want mensen verdragen daardoor de ongemakken van het leven niet meer. Victor Frankl, ook psychiater en daarnaast overlevende van Auschwitz was nog stelliger: ‘Indien het leven zinvol is, dan moet ook lijden, per definitie, zinvol zijn. Lijden vormt een onuitwisbaar deel van het leven, evenals het noodlot en de dood…’

Het is geen makkelijk onderwerp. Maar moeten we niet juist in de kerk en vanuit het geloof weer een bijdrage proberen te leveren aan de discussie over de zin van het lijden?

ds. Caro Houtkoop

Bezinning en Verdieping

Nieuwe kanselbijbel

Hieronder lees je over de nieuwe Bijbelvertaling NBV21, die een groot aantal wijzigingen, doorgaans verbeteringen bevat ten opzichte van de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004.

We zijn de anonieme goede gever erg dankbaar voor onze nieuwe kanselbijbel. De levering van de bijbel liet even op zich wachten vanwege het wereldwijde papiertekort. Geloof me – er is heel wat papier nodig voor een bijbel van dit formaat! Maar de kanselbijbel is gearriveerd, en in maart 2022 in gebruik genomen.

Opening van de Schriften
– ook andere vertalingen

We gaan er wel iets anders mee om dan met de vorige. Dat heeft te maken met het grote formaat, een stuk dikker dan de vorige, maar vooral met voortschrijdend inzicht over de (letterlijke) plaats van de bijbel. Die dient nu als ‘onderlegger’ voor de papieren van ouderling of voorganger, en dat is niet zo respectvol.

We gaan dat iets anders doen, we openen de bijbel na het zondagsgebed, ook wel ‘gebed bij de opening van de Schriften’ en sluiten deze weer na de lezingen. Zo hopen we er heel lang plezier van te hebben. Overigens is het vertalen van de Bijbel nooit af. Ook andere vertalingen dan de NBV21 zullen af en toe gebruikt blijven worden.

 

NBV21 – wéér een nieuwe Bijbelvertaling

Weer een nieuwe Bijbel?!

De komst van wéér een nieuwe Bijbelvertaling eind vorig jaar zal sommige mensen doen verzuchten: alweer? Waarom eigenlijk?! Deze vertaling heeft veel minder stof doen opwaaien dan de Nieuwe Bijbelvertaling die in 2004 uitkwam. Die was erg nodig, vonden velen, want de laatste ‘officiële’ Bijbel daarvóór was uit 1951 en sinds een halve eeuw is er veel veranderd in de Nederlandse taal. Maar de manier waarop toen werd ingegrepen was velen te gortig. Sommigen misten vertrouwde woorden (‘kribbe’ werd ‘voederbak’, ‘herberg’ werd ‘nachtverblijf’) maar andere kritiek was serieuzer. Men miste Bijbelse beelden, het concrete van de Bijbelse taal (‘zwaard’ voor ‘geweld’, ‘hand’ voor ‘macht, kracht’) werd wegvertaald; er werd een naam toegevoegd waar die niet stond, ter verduidelijking, of juist een herhaald woord weggelaten als overbodig. De NBV leek verder van de woorden van de grondtekst te staan en dat was een bewuste keuze: je vertaalt immers geen woorden, maar zinnen, een tekst, een betekenis. Tegelijk zegt een krachtige tekst (en dat zijn de meeste Bijbelteksten) juist iets met bewust gekozen woorden. Hier botsen al snel uitgangspunten op elkaar.

De NBV21 is een herziening van de vertaling uit 2004. Het roer gaat niet radicaal om, maar wel klinkt de nieuwe Bijbel op veel plaatsen net even anders. Het proces van herziening is een enorme klus geweest. Er kwamen duizenden lezersreacties binnen, die zijn allemaal bestudeerd en wanneer ze binnen de uitgangspunten pasten, verwerkt.

Het Bijbelgenootschap legt daarvan verantwoording af in diverse artikelen en boeken. Wie geïnteresseerd is, moet zich zeker abonneren op het blad Met andere woorden.

Wat is veranderd?

Vergissingen in de versie 2004 en zonden tegen de Nederlandse taal zijn verbeterd. Ook zijn wetenschappelijke inzichten van de laatste zeventien jaar meegenomen. Op vier punten zijn andere accenten gelegd:

1. Meer consistentie
   Wanneer uitdrukkingen vaker voorkomen, of zinnen geciteerd worden, dan worden die op dezelfde manier vertaald.
2. Motiefwoorden
   Woorden die herhaald worden en die van belang zijn voor wat er gezegd wordt, worden eenduidig vertaald.
3. Geen stokpaardjes
   Geen vertaling die afwijkt van de hoofdstroom van wat de uitleggers vinden.
4. Niet te veel invullen
   In de versie 2004 werden geregeld een paar woorden toegevoegd om de lezer te helpen, als het ware te sturen naar de meest waarschijnlijke uitleg. Dat is sterk verminderd.

Wat dan wél weer wordt ingevuld zijn de ‘eerbiedskapitalen’. Waar Hij en Hem naar God of Jezus verwijzen, worden die woorden met een hoofdletter geschreven. Daar was heel wat over te doen. Eerst al het blijven van ‘de Heer’ voor de Godsnaam en nu ook nog die hoofdletters voor al die mannelijke vormen… Ik heb daar wel gedachten over, maar daarvoor ontbreekt hier de ruimte.

Conclusie

Toen de NBV 2004 uitkwam, was ik behoorlijk kritisch. En nog steeds gebruik ik in de kerkdienst soms andere, meer letterlijke vertalingen. Consistentie en concordantie, ‘eendere woorden eender vertalen’ (Pieter Oussoren van de Naardense Bijbel), is voor mij belangrijker dan voor het Bijbelgenootschap. Ik denk ook dat de bijbellezer iets meer hoekige, weerbarstige taal aankan. Zeker in een kerkdienst waarin die tekst wordt uitgelegd en dat de tekst zo meer gaat spreken. Evengoed vind ik de NBV21 een verbetering en een aanrader.

Ds. Joep Dubbink

De wereld van Anton Dingeman door Pieter Geenen – Trouw.nl