Antisemitisme

Bezinning en verdieping

23 sept 2022

Jodenvervolging, antisemitisme en de kerk

Waar staan we na 75 jaar?

Op 8 november 2021 kwam de Protestantse Kerk in Nederland met een ‘Verklaring over erkenning van schuld en onze verantwoordelijkheid voor de toekomst’, gericht tot de Joodse gemeenschap. Aanleiding was de herdenking van de Kristallnacht, waarmee in 1938 het wegvoeren en vermoorden van miljoenen Joden begon. De PKN beleed onder meer ‘dat de kerk mede de voedingsbodem heeft bereid waarin het zaad van antisemitisme en haat kon groeien.’ En ook, dat het ‘de kerkelijke instanties veelal aan moed [had] ontbroken om voor de Joodse inwoners van ons land positie te kiezen.’

De verklaring riep veel op: bijval en dankbaarheid maar ook sterk afwijzende reacties: is dit niet te algemeen, wordt er niet te veel over een kam geschoren en wordt de bijdrage van het verzet, ook vanuit de kerken, wel voldoende benoemd? Alle reden voor een gespreksavond. Die gaat er niet alleen over, of de verklaring terecht en voldoende evenwichtig is, maar vooral over de achtergronden. Het is duidelijk dat bepaalde vormen van christelijke theologie antijudaïsme en in het vervolg daarvan ook antisemitisme in de hand hebben gewerkt. Zijn we ons daarvan voldoende bewust? Het gaat dus niet alleen om het verleden, maar ook om de toekomst: hoe je antisemitisme zou kunnen voorkomen.

Inleider deze avond was dr. Leon Mock, docent Judaïca aan de Universiteit Tilburg en betrokken bij de dialoogorganisaties Pardes en het OJEC.