Duitse Joden in Nederland

afgelast

Bezinning en verdieping

De lezing van dr. Marieke Oprel woensdag 19 januari is afgelast. Dit was een vierde poging om het in De Schutse te hebben over de behandeling van Duitse Joden in Nederland na mei 1945.

Marieke is in 2020 aan de Vrije Universiteit gepromoveerd op de behandeling na mei 1945, van Duitsers die al voor de oorlog in Nederland woonden en zij heeft ook een zeer lezenswaardig publieksboek over dit onderwerp geschreven, getiteld: Afrekenen met de vijand.

Hoe welkom waren terugkerende Duitse Joden in Nederland na mei 1945?

In mei 2020 vierde Nederland 75 jaar bevrijding. Ondanks de coronacrisis stond iedereen op eigen wijze en in eigen huis stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog, met beelden van een indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst op een lege Dam; opdat wij niet vergeten. Nu het aantal mensen dat de oorlog heeft meegemaakt en nog kan na vertellen in rap tempo afneemt, is het vormgeven van de herinnering aan het verleden een zeer actuele kwestie.
Ook komt er steeds meer aandacht voor schaduwzijden van deze gruwelijke oorlog die jarenlang onderbelicht zijn geweest. Een goed voorbeeld is de behandeling van Duitse Joden in Nederland. Weinig mensen weten dat de Nederlandse regering in ballingschap in Londen in 1944 een wet uitvaardigde waarmee alle Duitsers tot vijandelijk onderdaan werden verklaard. Na de Duitse capitulatie werd ongeacht hun politieke voorkeur of verblijfsplaats hun bezit onteigend. Sommige van hen werden gearresteerd of uitgezet, anderen vertrokken op eigen initiatief. Onder hen bevonden zich vele uit Duitsland gevluchte Joden, die vlak voor het uitbreken van de oorlog hun heil in Nederland hadden gezocht. Ook zij werden tot vijand verklaard. Bij terugkeer uit concentratiekampen wachtte hen lange, prijzige en zeer bureaucratische procedures van ‘ontvijanding’. Wie waren deze zogenaamde “vijanden” en welk lot wachtte hen in naoorlogs Nederland? De discussies van toen, zijn actueler dan ooit. Wie worden buitengesloten op grond van hun nationaliteit en wie horen er bij?

Hoe welkom waren de terugkerende Duitse Joden in Nederland na mei 1945
Marieke Oprel MA