Meditatie uit kerkblad Op Weg
Nietsen
Op de zondag dat ik van vakantie terugkeerde luidde de tip van de maand: Hoe doe je niets?
Dat is een diepe gedachte, dieper dan u denkt. Iets doen is immers goed, iets niet doen is minder. Zo werkt het in de samenleving: als bestuurder ben je liever iets té proactief, dan dat je achteraf nalatigheid wordt verweten. Liever iets doen wat achteraf voorbarig of onverstandig was, maar ‘hij deed tenminste iets’.
In de kerk geldt dat ook. Ik zie nooit meer wandtegeltjes met ‘beid uw tijd’ of ‘ledigheid is des duivels oorkussen’, hoeft ook niet want die geest van calvinisme zit ons in de botten: je moet wat doen! We willen pastoraal en diaconaal, liturgisch en missionair zijn, natuurlijk ook ons verdiepen en bezinnen. Nog steeds lees ik in kerkelijke bladen dingen die we niet doen. Vooruit, nóg een werkgroep! Dat loopt vast: niet alleen vanwege gebrek aan menskracht, maar ook omdat je jezelf voorbijloopt.
Vakantie – het woord is verwant met vacature, een lege plek, en met vacuüm, luchtledig. Maar vakantie als ‘er even tussenuit’ veronderstelt nog steeds dat de actieve stand de normale is en rust de uitzondering. Ik geloof dat werkgevers pas toestemden in meer rust- en vakantietijden, toen hen duidelijk werd dat de productiviteit toenam wanneer de arbeiders voldoende aan hun rust toekwamen. Rust ten behoeve van de arbeid, ‘en weer door!’ – ik denk niet dat dat bedoeld wordt in die tip van de maand. Die wil ons echt laten ‘nietsen’. Toeval of niet: juist dit jaar kreeg het Nederlandse woord ‘nietsen’ bekendheid in de Angelsaksische wereld, als levensstijl![1] Kostelijk om te lezen hoe het ‘concept’ wordt uitgelegd en niet wordt afgedaan als luiheid, maar positief gewaardeerd.
De oude mystici wisten dat allang. Ze wisten van ‘less is more’, ze wisten dat een actief leven je met alle goede bedoelingen meer weg kan houden bij God, bij je bestemming, dan je erbij in de buurt kan brengen. Ze wisten dat stilte soms meer zegt dan woorden, meer dan lofzang zelfs. Ze wisten dat je ontvangt door los te laten, gevuld wordt door leeg te worden, en al die paradoxen meer. Maar hoe maak je dat nou tot een kenmerk van je levensstijl?
Minder op resultaat gericht zijn, minder op deadlines – goed voornemen! Maar dan de paradox: ik schrijf dit onder de druk van een deadline, want ik moet (!) u toch wat bieden.
Of niet? Had ik deze pagina misschien beter leeg kunnen laten? Wie weet, de volgende keer, als ik nog iets verder ben op dit pad. Probeer het eens, ik kan het u aanraden. En laat eens weten of het lukt!
Ds. Joep Dubbink
[1] Zie https://lifehacker.com/learn-how-to-do-nothing-with-the-dutch-concept-of-nikse-1822310051