Meditatie uit kerkblad Op Weg

Als er geen hiernamaals is…

Voor het leren leiden van een uitvaartdienst was in mijn opleiding één dag uitgetrokken. Dat lijkt niet veel, maar het was een goede dag die me nog lang zou heugen.

Een ervaren dominee legde ons een aantal overdenking voor, gehouden bij uitvaarten – de namen weggelakt. Zo leerden wij hoe je iemand gedenkt. Bijvoorbeeld, hoe je lastige karaktereigenschappen niet verzwijgt maar benoemt, maar wel zo dat je niet toevoegt aan het verdriet maar het verzacht.

In zijn teksten klonk sterk de verwachting door van een ‘geborgen zijn bij God’, een leven voorbij de dood. Wij, studenten in de 80-er jaren, hadden daar niet zoveel mee. Voor ons ging de Bijbelse boodschap over hier en nu, het hiernumaals: bevrijding van verdrukten, een wereld zonder honger en gebrek. Wat we lazen uit de bijbel hoorden we als Exodus, bevrijding uit slavernij. Onze docent kenden we als minstens even progressief als wij. We verwachtten dat ook hij niet veel zou geven om een leven na dit leven.

Dat pakte anders uit. Hij ging ervoor zitten, rechtop, en begon: ‘Als er geen leven na dit leven is, is er geen troost voor de verdrukten, dan krijgen de schurken gelijk!’ En hij legde uit, dat het hiernamaals weliswaar begrepen kan worden als doekje voor het bloeden, zelfs als argument om het met deze aarde maar niet zo nauw te nemen, maar dat het zo niet bedoeld is. Het is bedoeld als de uiterste troost. De mens die naar de marge gedrongen wordt, het kind dat nooit een kans kreeg, de vrouw wier leven nooit tot bloei kwam, ‘de zuigeling die slechts enkele dagen leeft en de grijsaard die zijn dagen niet voltooit’ (Jes. 65:18) mogen er zijn bij God. Als er voor hen geen hoop en geen toekomst is, wat heeft het dan voor zin?

Het pleidooi heeft mij nooit losgelaten en in al z’n eenvoud doe ik het ermee. Als iemand op hoge leeftijd na een rijk gevuld leven sterft, zou ik er nog mee kunnen leven dat dat het is; maar zoveel anderen die geen deel van leven kregen? Ik kan en wil niet geloven dat zij uit Gods hand vallen en dat dit leven zonder die laatste troost is. Daarom noem ik met ere de dominee en de docent in kwestie, die beiden ook te vroeg gestorven zijn, terwijl ze nog zoveel te zeggen hadden gehad: ds. Dirk Monshouwer en prof. Wessel Verdonk. Hun gedachtenis zij ons tot zegen.

Ds. Joep Dubbink