Santons en Schutse
Het is volop lente en toch zie je op achterin de kerk ons prachtige kerststal-Schutse staan. De Santons, wijzelf dus, liggen en staan er nu zo’n beetje omheen en Jozef en Maria en het Kind zijn wat naar achteren geschoven. Niet in actie nu. Jimco wil graag nog iets doen aan het model van De Schutse. Wij vinden het zo al heel mooi, maar hij wil nog verbeteringen aanbrengen. Dat kan rustig in de zomertijd. Het gebouw gaat dus naar Jimco toe, de poppetjes blijven hier en gaan gewoon weer in de doos. Ze zijn nog steeds prachtig. Maak even gebruik van de gelegenheid om jezelf terug te vinden. En als je er nog niet bij bent: te zijner tijd komen er nieuwe mogelijkheden! Henriëtte Wezelman
Vorig jaar hebben we een Santon uit de Provence gehad, met wel honderd figuren. Kleine handgeschilderde beeldjes die mensen maakten van zichzelf of van mensen uit hun omgeving zoals de bakker, de slager, de smid enzo. Zo werden kerststallen toegestaan door de autoriteiten.
Wij maakten eigen Santons van onszelf, bij de Kerststallen tentoonstelling 2023
Santonniers
Santons of ‘kleine heiligen’ zijn kleine, handgeschilderde beeldjes uit de Provence. (Santon is afgeleid van het Provençaalse sant voor ‘heilige’.) Santonniers maakten kerststallen met de klassieke kerststalfiguren van Jezus, Jozef en Maria, de herders, de Drie Koningen, de engel, de os en de ezel. Deze klassieke reeks wordt in de Provence aangevuld met dorpsfiguren zoals de burgemeester, de pastoor, de bakker, de slager, enzovoort.
Waarom een kerststal met ‘gewone’ figuren?
Tijdens de Franse Revolutie werden de kerststallen en de nachtmis verboden en in 1794 werden ook de kerken gesloten. De mensen begonnen thuis kerst te vieren buiten het waakzame oog van de autoriteiten. Ze maakten zelf hun kerstfiguren van materiaal wat zij voorhanden hadden. De autoriteiten lieten dat oogluikend toe en beschouwden de beeldjes als onschuldig kinderspeelgoed. Een beeldhouwer uit Marseille bedacht om naast de traditionele kerstfiguren ook mensen uit de omgeving uit te beelden. Iedereen is welkom bij het Christuskind in de stal en zich te voegen bij de herder en de wijzen, zoals hij/zij is, jij en ik.
Onze eigen Santon in De Schutse
In Nederland hebben verschillende kerken (onder andere in Landsmeer en Camminghaburen) een keer een eigen Santon gemaakt. Dit vonden we een leuk idee om ook in onze kerk te doen. We maken onze eigen Santons maken met Peg Dolls, die zijn er in verschillende maten. We kleden ze aan met lapjes stof, verven of… dat mag iedereen zelf bedenken. We vragen leden van onze kerk hun eigen Santons te maken naar evenbeeld van hen zelf. We stallen ze uit bij een maquette van de kerk die gemaakt wordt door Jimco Drost. Een mooi idee – allen op weg naar De Schutse om met elkaar het kerstverhaal te horen!
Alie Veldman
Santons aankleden
Ook als pdf te lezen Santons_aankleden.pdf
Beschilderen
Om het poppetje goed te kunnen beschilderen moet de eventuele lak laag geschuurd worden. De verf hecht dan beter. Gebruik voor het beschilderen acrylverf of schoolverf. De laatste zal iets doffer opdrogen en is water oplosbaar. Schilderen van een gezicht is lastig. Je kunt het gezicht ook tekenen met een watervaste fineliner. Zo is het ook gemakkelijker om je poppetje een uitdrukking te geven.
Haren
Naast schilderen kun je haren realiseren met restjes wol, touw of draad. Knip de haren op een langere lengte en lijm ze vast. Dit geeft de mogelijkheid om het nog iets in model te knippen. Lijmen gaat het gemakkelijkste met een lijmpistool of Velpon hobbylijm. Met een Pritt stift zit het minder stevig, maar kan het nog verplaatst worden.
Armen en handen
De houten poppetjes hebben geen armen. Als je ze beschilderd dan kun je natuurlijk armen en handen schilderen.
Bij aankleden wordt dit lastiger. Wil je je poppetje toch armen geven? Buig met een pijpenrager een lus onder het hoofd van het poppetje. Buig de uitstekende delen (armen) van achter naar voren en lijm op de uiteinden een klein houten kraaltje. Je poppetje heeft nu armen en handen. Eventueel kun je om de pijpenrager een klein stukje vilt plakken in dezelfde kleur als de jas. De jas heeft dan mouwen.
Als je je poppetje handen wilt geven en het heeft een jasje aan, dan kun je de houten kraaltjes ook op het jasje naaien.
Kleding
Wil je verder gaan dan schilderen dan kan dat altijd. Met restjes vilt, tule, kant of stof kom je heel ver. Alle kleding lijm je vast op je poppetje.
- Jurkje of jasje
Meet de omtrek onder het hoofd, de omtrek onderaan en de lengte van het lijf. Knip van vilt of stof iets ruimer een boog stof. Je kunt kiezen voor sluiten aan de voorzijde (=jas) of sluiten aan de achterzijde (= jurk). Evt. kun je de jas of jurk sluiten met kleine glaskraaltjes die je op het jurkje/jasje met draad vastzet of het jurkje borduren met wat borduurzijde. - Rokje
Beschilder het bovenste deel met de kleur die je wilt en meet ongeveer halverwege het lijfje de omvang van het poppetje en de lengte die nodig is. Knip nu een reepje kant/tule/satijn, wat ten minste 1,5 x de gemeten omvang is. Naai dit dicht zodat er een tunnel ontstaat. Rijg een draad langs de bovenkant en trek die aan. Er ontstaat een rimpelrokje dat nu op de hoogte van de taille vastgelijmd kan worden.
- Puntmuts
Knip van vilt een kwart cirkel en naai deze over de lange zijde dicht. Houd rekening met de omvang van het hoofd van je poppetje. Vaak moet de kwartcirkel wat strakker dicht gerold worden om niet te groot te zijn.
Patronen
Jasje
Puntmuts
Mutsje
Hier is wat haakhandigheid voor nodig.
Haaknaald 2,5 en haakkatoen (minibollletjes Action)
Zet een magische ring op met haakkatoen met hierin 3 vasten. Trek de magische ring aan. Start de volgende toer met een losse en meerder door in iedere vaste twee vasten te haken. Sluit de toer met een half vaste in de eerste vaste (6 steken). 2e toer: Een begin losse, *2 vasten in de eerste vaste 1 vaste in de volgende vaste* en herhaal van * tot * nog 2 keer. Sluit de toer met een half vaste in de eerste vaste en hecht af (9 steken) Vind je het mutsje nog te klein? Hecht dan niet af maar haak een 3e toer.
3e toer: Start met een losse en vervolgens * 1 vaste in de volgende vaste, 1 vaste in de volgende vaste, 2 vasten in de volgende vasten* herhaal * tot * nog twee keer, sluit de toer met een halfvaste in de eerste vaste (12 steken).
Alternatief 3e toer Of wil je een randje omslaan? Hecht dan na de tweede toer niet af, maar voeg een navolgende toer toe. Een losse, een vaste in iedere volgende vaste en afsluiten met een half vaste in de eerste vaste. Hecht af. Het mutsje is nu alleen hoger geworden en evt. kan de laatste toer omgeslagen worden.
Het randje kan natuurlijk ook als 4e toer uitgevoerd worden. Haak dan na een losse een vaste in elke volgende vaste 12x, sluit opnieuw af met een halfvaste in de eerste vast en hecht af.
Op maat maken voor jouw poppetje
Het poppetje op de afbeeldingen met mutsje, puntmuts en jasje is slechts 2,8 cm. De poppetjes die jullie gaan bewerken zijn groter. Meet dus de poppetjes goed op. Als dat met een centimeter niet goed gaat dan kun je heel goed meten met een draadje katoen en dan het draadje langs een centimeter leggen.
Ook bij het gehaakte mutsje zijn mogelijk meer toeren nodig. Meerder bij iedere extra toer tenminste 3 steken waarbij je dit verdeeld over de steken. Dus bij 12 steken 3x 1 vaste in een vaste en vervolgens 2 vasten in volgende vaste, dit 3x herhalen(15 steken). Bij iedere volgende toer wordt dit dus respectievelijk 4x 1 vaste of zelfs 5x 1 vaste. De diameter van het mutsje word zo groter.
Iets persoonlijks toevoegen
Sta je bekend omdat je altijd leest of achter de krant zit? Maak van papier een mini boekje of krant en plak dat op je aangeklede/beschilderde poppetje.
Heb je honden of een poes? Knip een diertje van stevig papier/karton en als het een hond is maak hem met een lijntje vast aan je poppetje.
Geef je poppetje evt. een parelketting met kraaltjes direct onder het hoofdje of een hangende ketting met een goud/zilverdraadje met een kraal onderaan.
Draag je een bril? Buig een brilletje van een paperclip en lijm dit vast op het hoofd of teken een bril met een fineliner. Het is handig om dit eerst met potlood te tekenen en dan over te trekken en/of te oefenen op papier hoe je wilt dat het er uitziet.