Achter de schermen

Sinds 2020 online kerkdiensten vanuit De Schutse

Op het scherm verschijnt de ouderling van dienst. Ze heet iedereen welkom en steekt de twee kaarsen op de tafel aan. Het vuur haalt ze van de nieuwe paaskaars. Ze kijkt de kerkzaal in en kijkt dus achter de schermen.
Rechts, in de buurt van een microfoon op afstand drie zangers. Midden voor de beeldtechnicus en de ‘beamerman’ die de juiste dia’s voorzet. Rechts zit de dominee, aan wie ze direct de dienst zal overdragen door een knik met het hoofd in plaats van de handdruk.
Achterin zit de koster. Boven, op de orgelbank de organist, een paar meter verder de geluidsman.
Thuis de gemeente die luistert en/of meekijkt en meezingt. En daarna positieve reacties doorstuurt.

Het begin

Vanaf het moment dat duidelijk was dat de kerkdiensten niet in de huidige vorm doorgang konden vinden, is er met man en vrouw en macht gewerkt om online diensten mogelijk te maken. Al de eerste zondag, 15 maart 2020, lukte het om beelden door te geven (zij het achteraf). Met dank aan Timber Kerkvliet en Herman Veldman (en Florisca en Timber, voor het uitlenen van de camera).

Toen werd de camera nog voor de kansel gezet, om wanneer dat nodig was het beamerscherm in beeld te brengen. Handig als noodoplossing, maar een week later hadden de technici mogelijkheden gevonden om de beamerpresentatie rechtstreeks in de YouTube-stream te brengen. Dat bood de mogelijkheid om de camera te richten op de liturgische tafel met bloemen en Paaskaars, een veel aantrekkelijker beeld.

Mogelijkheden, onmogelijkheden, keuzes

Kijken naar een scherm betekent onwillekeurig dat je gaat vergelijken met de tv en de professionele producties die je daar te zien krijgt. Wie weleens in een tv-studio is geweest, weet wat daarbij komt kijken. Grote verrijdbare camera’s, talloze microfoons, veel mensen om dat te bedienen. Dat hebben wij allemaal niet, en de mogelijkheden zijn dus beperkter. Er is besloten, vanwege de rust van het beeld de camera op één vaste positie te houden. Wel kan op delen van het beeld worden ingezoomd, zoals de voorganger of voorlezer, de Paaskaars of het Kruis in de Goede Week. Daarmee ontstaat toch iets van afwisseling in het beeld.

Er is ook afwisseling tussen presentatie en camerabeeld. Tijdens het zingen wordt de muziek geprojecteerd, wanneer iemand spreekt zie je hem of haar. Maar wat nu als een bijbeltekst wordt voorgelezen? In de kerk kan ieder dan kiezen. De een kijkt voor zich uit of kijkt naar de voorlezer, de ander leest mee via de tekst op de beamer. We horen twee soorten reacties terug: ‘Graag de lezer in beeld’ / ‘Graag de tekst!’ Maar beide tegelijk ging niet. Inmiddels is het mogelijk lezer én tekst tegelijk in beeld te brengen.

Muziek

De eerste keer werkten we met een zanggroep, gerecruteerd uit het projectkoor. Daarmee konden we niet voldoen aan de 1½ meter afstandsregel. Na een paar keer experimenteren zijn we uiteindelijk uitgekomen op de huidige ‘opstelling’ van circa drie zangers, en inmiddels klinkt het geluid ook meer in evenwicht.  Ook hier geldt, dat je snel geneigd bent om te vergelijken met professionele musici. Die zijn soms nog geholpen door een apparaatje dat de zuiverheid corrigeert! Wij doen het met goede amateurs, en daar zijn we blij mee. Veel dank!

Terugkijken

De diensten zijn niet langer dan een week terug te kijken. Dat heeft te maken met het gebruik van de muziek van het Liedboek. Wij betalen als kerk voor het recht om die muziek te mogen uitvoeren – dichters en componisten moeten ook leven. Maar we hebben geen licentie voor het via YouTube verspreiden. Sterker nog, die is helemaal niet te koop. Daar heeft nooit iemand op gerekend. De uitgever van het Liedboek heeft laten weten dat het gebruik voorlopig gedoogd wordt. Na de crisis komen er nieuwe licenties en tarieven. Maar men verzoekt ons wel, de diensten na een week weer te verwijderen, wat we uiteraard ook doen.

Techniek en toekomst

Deze manier van ‘vieren’ blijft een surrogaat. Je bent letterlijk ‘op afstand’ en afhankelijk van techniek. Soms is kerkomroep.nl niet te bereiken vanwege grote drukte. Probeer het dan achteraf nog eens. In de Paasnacht gaf YouTube ons geluid het eerste kwartier met heel veel storing door. Jammer, niets aan te doen. Voor het moment doen we het ermee. Het werkt, om ons gezamenlijk betrokken te houden op het Verhaal waar wij als gemeenschap van leven, en op elkaar. We hebben kijkersaantallen van 50 tot 100 (Pasen) en in de week erna loopt het aantal ‘views’ op tot boven de 200. Belangrijker, veel mensen laten weten dat ze dit erg waarderen. Maar we missen veel, vergeleken met de ‘echte’ kerkdienst: de ontmoeting, het samen zingen, en natuurlijk samen koffie drinken achteraf.

Blijven de diensten via YouTube te volgen, wanneer de normale gang van zaken terugkomt? Dat staat te bezien. Dat hangt niet alleen af van de licentie voor de muziek (zie boven), maar ook van praktische zaken. Zoals u op de foto’s kunt zien stonden de camera en de ‘regie-tafel’ pal voor het liturgisch centrum. Dat kan natuurlijk niet in een gewone kerkdienst. Nu zijn er twee camera’s. Voor degenen die niet kunnen, is er altijd nog het geluid via kerkomroep.nl.

Nogmaals dank aan alle vrijwilligers, musici, zangers, technici, koster, die dit alles mogelijk maken! Uw reacties en ook suggesties ter verbetering worden altijd op prijs gesteld.

Joep Dubbink

We stuurden Coronagroeten